Dehaene is volgens Tobback een staatsman. In zijn geval is dat omdat hij het land bij elkaar gehouden heeft. Dehaene zag de mensen graag, al had hij het moeilijk om dat te tonen. Nog vertelt Louis Tobback dat hij veel heeft geleerd van Dehaene, en dat hij hem benijdde omwille van de sterke ploeg die hij rond zich had.

De CD&V-leden zullen niet deelnemen aan debatten en het kopstukkendebat van De Standaard in Gent gaat bijvoorbeeld niet door.

Ook 'Kris Peeters Feest' in Antwerpen, gepland voor zondag, gaat niet door. Dat hebben de minister-president en partijvoorzitter Wouter Beke donderdag verklaard.

'Uit respect voor Jean-Luc Dehaene en zijn betekenis voor de christendemocratie hebben we besloten de campagne stop te zetten tot zondagavond', zei Kris Peeters op het partijhoofdkwartier. 'Alle campagne-activiteiten worden on hold gezet en het feest van zondag gaat niet door. Uit respect zullen wij tot zondagavond ook niet deelnemen aan debatten.'

De andere Vlaamse partijen schorten hun activiteiten vanavond op. 'Met verslagenheid vernemen wij het overlijden vanoud-premier Jean-Luc Dehaene. Wij nemen begripvol kennis van het feit dat CD&V de campagne tijdelijk stillegt. Derhalve worden alle debatten en nationale campagneactiviteiten vanavond opgeschort', zo stellen de partijvoorzitters Gwendolyn Rutten (Open VLD), Bruno Tobback (SP.A), Wouter Van Besien (Groen) en Bart De Wever (N-VA) in een gezamenlijke verklaring.

Jean-Luc Dehaene zag het levenslicht op 7 augustus 1940 in Montpellier als zoon van een Brugse arts. In Brugge zou hij ook het grootste gedeelte van zijn jeugd doorbrengen. Hij wordt er actief in een aantal jeugdbewegingen en zal uiteindelijk verbondscommissaris worden van het Vlaams Verbond van Katholieke Scouts.

Aan de universiteiten van Namen en Leuven behaalde de jonge Dehaene licentiaatsdiploma’s in de rechten en de economie. In 1965 verhuisde Dehaene naar Brussel waar hij huwde met Celie Verbeke. Ze kregen samen vier kinderen en tien kleinkinderen.

Jean-Luc Dehaene rolde in het politieke bestel via het ACW, de koepelorganisatie van de Belgische Christelijke arbeidersbeweging, en de CVP jongeren, waar hij ondervoorzitter van werd. Vanaf 1971 bekleedde Jean-Luc Dehaene verschillende functies op ministeriële kabinetten, eerst als medewerker, later als kabinetchef. In 1981 werd hij voor de eerste maal minister, van Sociale en Institutionele Zaken, in de regering Martens V.

‘Sire, geef me honderd dagen’

In 1987 werd Belgische politieke landschap verscheurd door de zaak Happart, die zorgde voor de val van de regering-Martens VI. Franstaligen en Vlamingen stonden met getrokken messen tegenover elkaar, een volgende staathervorming leek ver weg. Dehaene werd als informateur het mijnenveld in gestuurd om de uitzichtloze klus te klaren. Uit die dagen dateert de gevleugelde uitspraak: ‘Sire, geef me honderd dagen’.

Hij zou er uiteindelijk 106 dagen voor nodig hebben maar Jean-Luc Dehaene toverde een oplossing uit de hoed. Er kon een nieuwe regering Martens VII uit de startblokken schieten met een stevige staatshervorming in de achterzak. De ster van Jean-Luc Dehaene aan het politieke firmament steeg nu stilaan naar een absoluut hoogtepunt. In 1990 zette hij, samen met zijn collega’s in de regering, zijn handtekening onder de beruchte abortuswet.

Dehaene ontwikkelde zich steeds meer tot een kundig en geduldig onderhandelaar die onverwachts de meest onmogelijke compromissen uit zijn mouw kon toveren. Het leverde hem de bijnaam ‘loodgieter-staatsman’ op. Via zijn zogenaamde ‘helikopter-standpunt’ leerde hij verder kijken dan zijn eigen standpunt en overschouwde hij wat op het politieke veld bewoog.

Dehaene neemt het voortouw

‘Zwarte zondag’, de verkiezingsdag waarop de regeringspartijen met lede ogen moesten toekijken hoe het Vlaams Blok met de verkiezingswinst ging lopen, betekende aan het begin van de jaren ‘90 de doodsteek voor de regering Martens IX.

Wilfried Martens wordt opzijgeschoven en Jean-Luc Dehaene neemt het voortouw. Een ‘noodregering’ van christendemocraten en socialisten onder leiding van Dehaene moet ons land uit het economische slop halen. Met zijn typische rechttoe rechtaan stijl worden de overheidstekorten, die tot de hoogste in West-Europa hoorden, grondig aangepakt en wordt er duchtig gesaneerd. Uiteindelijk wordt de zogenaamde ‘Maastricht-norm’ gehaald en mag ons land participeren in de euro.

In 1992 kan Jean-Luc Dehaene de vierde staatshervorming op de rails te krijgen. Het respect voor Dehaene als politiek figuur is nu dermate groot dat hij erin slaagt om het Sint-Michielsakkoord door het parlement te loodsen met steun vanuit de oppositie van Volksunie en Groenen. België werd in 1995 definitief een federale staat.

Woelige wateren

In de jaren ‘90 laveert een autoritaire Dehaene ons land door een aantal woelige wateren. Na de dood van koning Boudewijn in 1993 regelde hij meteen de opvolging tegen de wens van de overleden koning in. Een jaar later vond de genocide in Rwanda plaats en de moord op de Belgische blauwhelmen.

In 1996 breekt de Dutroux-affaire uit en wanneer diezelfde Dutroux twee jaar later nog eens de benen neemt, zakt het vertrouwen van de Belgen in het justitiële apparaat volledig onder nul. Het vertrouwen in de ‘loodgieter-staatsman’ krijgt een deuk. Toch slaagt Dehaene er met de ‘Octopushervorming’ de politiediensten een te maken, justitie te hervormen en het federale parket voor grote misdaaddossiers op te richten.

De dioxinecrisis in 1999 blijkt de horde teveel. Met dioxine besmet veevoeder komt in de voedselketen terecht en in de naweeën van de affaire Dutroux kan de regering Dehaene het broze vertrouwen in de nationale veiligheid niet meer herstellen. De CVP kent de zwaarste verkiezingsnederlaag uit de naoorlogse geschiedenis.

Europa lonkt

Na de verkiezingsnederlaag van 1999 trekt Jean-Luc Dehaene zich terug uit de nationale politiek. Hij blijft in het parlement als senator maar blijft eerder op de achtergrond. Op lokaal vlak kan hij zich in Vilvoorde de burgemeestersjerp toeëigenen.

Een jaar later wordt de ex-premier vicevoorzitter van de Europese Conventie die in 2002-2003 een voorstel van een Europese grondwet uitwerkte. Met de Conventie wilden de Europese leiders de hervorming van de EU op een meer democratische manier voorbereiden.

In 2004 werpt Jean-Luc Dehaene zich met succes in de Europese verkiezingsstrijd. Het levert hem 650.000 voorkeurstemmen op. Dehaene zetelde tot op vandaag nog steeds in het Europese Parlement voor de Europese Volkspartij (EVP).

Déjà vu

In 2007 is de communautaire impasse opnieuw compleet. Net zoals in de jaren ‘90 vliegen Franstaligen en Vlamingen elkaar in de haren. Net zoals de Volksunie in 1991, trekken nu de liberalen de stekker uit de regering. In het communautaire gekrakeel wordt Dehaene als vanouds opnieuw het terrein opgestuurd om de zaak te ontmijnen. Ook in 2010 moet hij als koninklijk verkenner de weg plaveien voor een formateur.

Bezige bij Dehaene zetelt ook in tal van raden van bestuur, onder meer bij AB Inbev, Lotus en Umicore. Later wordt hij door toenmalig premier Yves Leterme verzocht om 'puin te ruimen' bij bank-verzekeraar Dexia, een passage die niet iedereen als een onverdeeld succes beschouwt. Volgens Dehaene was hij 'niet verantwoordelijk voor de gecreëerde puinhoop', enkel voor de manier waarop het puin geruimd werd.

Kanker

Begin 2014 stellen de dokters bij Dehaene pancreaskanker vast. De oud-premier wordt met spoed geopereerd, maar zijn gezondheid blijft met rasse schreden achteruit gaan. Toch blijft Dehaene positief. ‘Het was een beginnend gezwel, zonder uitzaaiingen. Met preventieve chemo bestaat de kans dat ik er niets aan overhoud. Op mijn insuline-inspuitingen na ga ik dan vrij gewoon kunnen leven’, zei Dehaene daarover in een interview met onze krant.

Dehaene werd donderdag onwel en kwam ten val net voor hij een bedrijf ging bezoeken in Frankrijk. Hij was er op vakantie met zijn echtgenote en vrienden. Jean-Luc Dehaene stierf ten gevolge van die val. Hij werd 73 jaar.

Oud-premier Yves Leterme reageert terneergeslagen op de dood van zijn partijgenoot. 'Het is een verschrikkelijk verlies. Hij was één van de vaders van het modern België', aldus Leterme vanuit het Zweedse Göteborg.'Jean-Luc Dehaene zal een grote leegte nalaten. Hij was één van de grootste premiers van dit land, samen met Wilfried Martens, en één van de vaders van het huidig federalisme. Maar ook als mens is het ook verlies', aldus Leterme.In 2007 effende Dehaene als koninklijk bemiddelaar nog het pad voor Leterme tijdens de moeilijke regeringsonderhandelingen. Leterme werd daarna tot formateur benoemd. In 2009 werd hij nog koninklijk opdrachthouder. Een functie waarin hij een plan zou opstellen dat als basis zou dienen voor de communautaire onderhandelingen die door Leterme gevoerd zouden worden. 'Hij was altijd beschikbaar voor iedereen, en drong zich nooit op. Hij had dertig jaar ervaring, was uitermate intelligent en een uitstekend adviseur, ook in moeilijke tijden.'Leterme wenste ook uitdrukkelijk zijn medeleven te betuigen aan de familie van Jean-Luc Dehaene.'Ik ga een goede vriend missen'Europees president Herman Van Rompuy reageerde emotioneel in het VTM-nieuws. 'Ik heb bijna mijn ganse politieke carrière opgetrokken met Dehaene, van bij de CVP-jongeren tot het samen deel uitmaken van verschillende regeringen. In mijn ogen was hij de afgelopen vijftig jaar de grootste premier van allemaal.'

'Zijn grootste verdienste? Hij loodste België de euro binnen, door in de jaren tachtig een economische herstelbeleid op poten te zetten. Zonder hem was het nooit gelukt. Hij durfde ook tegen zijn eigen achterban ingaan, zonder te bruskeren, maar altijd op basis van argumenten. Ook het land hervormen tot een federale staat via diverse staatshervormingen, behoort tot zijn verdiensten.'

'Dit is een afscheid van een grootse generatie die veel verwezenlijkte, die zijn stempel drukte op het land, die het uitzicht van Vlaanderen bepaalde.'

'Met een groot empathisch gevoelen wist hij waarmee anderen zaten. Dat komt door zijn groot menselijk vermogen, altijd op zoek naar vertrouwen. Want alleen met vertrouwen kom je het verst in de politiek. Ik ga een goede vriend missen.'

'De vader van het federale België'

'Hij was een kundige en deskundige onderhandelaar, iemand met een ongeziene dossierkennis', zo zegt Kris Peeters. 'Die sterktes stelde hij altijd ten dienste van de samenleving. Hij had de gave om verschillende opinies samen te brengen en tot oplossingen te komen.'

'In welke hoedanigheid, in welke functie ook, steeds stonden concrete verwezenlijkingen in het belang van de mensen voorop. Daarbij denken we bijvoorbeeld aan zijn engagement als burgemeester van Vilvoorde.'

Volgens Peeters is Jean-Luc Dehaene 'de vader van het federale België'. 'Hij was de stuwkracht achter het Sint-Michielsakkoord, een akkoord over een verregaande staatshervorming. Dat akkoord kon er alleen maar komen dankzij het vertrouwen en het gezag dat hij bij alle regeringspartijen had verworven en zijn talent als verzoener.'

'Daarnaast voerde zijn regering een stringent begrotingsbeleid, waardoor de jaarlijkse aangroei van de Belgische staatsschuld een halt werd toegeroepen. Daardoor zorgde hij ervoor dat België zijn aansluiting bij de eurozone niet misliep.'

'De christendemocratische familie zal Jean-Luc missen. Vlaanderen, België en Europa zullen een groot staatsman missen. Ik bied Célie, de kinderen en kleinkinderen van Jean-Luc mijn innige deelneming aan.'

'Met ongeloof heeft CD&V vandaag het overlijden van voormalig eerste minister en christendemocratisch boegbeeld Jean-Luc Dehaene vernomen', laat voorzitter Wouter Beke weten in een persbericht. In het VTM-nieuws zei Beke nog: 'Hij was een enorm staatsman, een steunpilaar voor onze partij, een boegbeeld voor België. En een geweldige echtgenoot. Het sterven van Dehaene houden we buiten de kiesstrijd. Het ene mogen we niet laten verwikkelen met het andere.'

'Hij was tegelijk collega, vriend, mentor, klankbord, inspirator''Ik heb in mijn politieke leven veel bewonderenswaardige mensen ontmoet, maar niet één zoals Jean-Luc Dehaene. Hij was werkelijk uniek. In alle opzichten: als politicus en als mens.' Voor Marianne Thyssen, Europees parlementslid en voormalig voorzitter van CD&V, valt het afscheid van Dehaene zwaar. 'Maar de dankbaarheid is groot.''De prestaties van de politicus zijn bekend', somt Thyssen op. 'Hij is de architect van verschillende staatshervormingen, leidde ons land door economische en politieke crisissen, smeedde regeringen in moeilijke omstandigheden, saneerde de overheidsfinanciën en gidste ons land naar de euro, om maar enkele van zijn realisaties te noemen.' Maar weinig mensen waren een staatsman van het niveau van Dehaene, maar weinig mensen kunnen aan zijn palmares tippen, zegt Thyssen. 'Samen met Wilfried Martens was hij de grootste politicus die ik gekend heb. Ons land heeft veel goede redenen om Jean-Luc dankbaar te zijn.'Na zijn Belgische carrière, onderscheidde Dehaene zich in het Europees Parlement met zijn brede visie op Europa, gaat Thyssen verder, 'maar meer nog dan de politicus, zal de mens mij bijblijven'.'Jean-Luc deed niet aan politiek voor zichzelf. Mensen stonden bij hem voorop, als christendemocraat in hart en nieren. Elke hervorming, elke beleidsdaad, was erop gericht om de toekomst te vrijwaren. Hervormen om te verbeteren, altijd realistisch, maar ook altijd gedreven door een ideaal.'Thyssen gaat ook in op haar persoonlijke relatie met Dehaene. 'Jean-Luc was de collega bij wie ik altijd terecht kon. Altijd had hij een goede raad klaar, oprecht en rechtuit. Met Jean-Luc Dehaene wist je altijd waar je stond. Hij was tegelijk collega, vriend, mentor, klankbord, inspirator.''Een van de belangrijkste naoorlogse leiders'

Voor voormalig premier Mark Eyskens was Dehaene een van de belangrijkste naoorlogse leiders van ons land. 'Dehaene heeft België de eurozone in geloodst', brengt Eyskens in herinnering. 'Onder meer op die manier heeft hij ervoor gezorgd dat de staatsschuld werd teruggedrongen.'

Eyskens gelooft niet dat de schuld vandaag zonder financiële crisis onder de 80 procent van het BNP zou uitkomen, zoals Willy Claes eerder verklaarde, 'maar door de intrede in de euro heeft Dehaene alleszins voor een aanzienlijke renteverlaging gezorgd'.Een andere grote verdienste van Dehaene was de verdere federalisering van het land, dixit Eyskens. 'Hij heeft de gewesten uitgerust met een eigen parlement, het sluitstuk op de federale structuur van België.'Eyskens had nog af en toe contact met zijn generatiegenoot. 'Ik was dan ook zeer blij hem te zien op het congres in Brugge. Hij zag er goed uit toen en iedereen dacht: 'Die komt dat wel te boven'. Dit is dan ook zeer onverwacht.'

De liberale oud-premier en voormalige coalitiepartner van Dehaene in de regering (1985-1988) Guy Verhofstadt (Open VLD) prijst onder meer de pro-Europese opstelling van Dehaene. 'Het was een geweldige typ die in Europa hard gemist gaat worden.''Dit is een trieste dag voor België en Europa. In de eerste plaats wil ik mijn medeleven overmaken aan zijn vrouw Célie, aan zijn kinderen en kleinkinderen', zegt Verhofstadt.'Ik heb met Jean-Luc nog berichtjes uitgewisseld na zijn behandeling tegen kanker. Ik ben dan ook helemaal met verstomming geslagen. We waren hier allemaal erg blij dat de behandeling toch blijkbaar goed verlopen was. Het nieuws van zijn overlijden is dus erg hard aangekomen. Bij mij maar zeker ook in de rest van het Europees Parlement. Ook al omdat Jean-Luc hier in huis altijd mee aan de pro-Europese kar heeft getrokken."Verhofstadt geeft toe dat hij en Dehaene erg van stijl verschilden, 'maar een akkoord met hem was een akkoord. Recht toe rechtaan.' 'Iedereen werkte dan ook graag met hem samen. Ik heb dat zelf mogen ervaren toen ik hem opvolgde als eerste minister en met hem een erg goed contact ben blijven houden. Ik heb ook goede herinneringen aan de eerste Martens-regeringen die ik samen met heb helpen maken.'

Willy Claes (SP.A), vicepremier in de regering Dehaene I, onderhield nog steeds contact met Dehaene en schreef de CD&V'er nog een brief na diens operatie eerder dit jaar. 'Samen met Wilfried Martens was Dehaene de architect van het gefederaliseerde België', reageert Claes. 'Hij had ook een bijzondere verdienste aan de budgettaire gezondmaking van het land. Zonder financiële crisis hadden we nu een staatsschuld die onder de 80 procent van het BNP zat.'De voormalige vicepremier noemt nog een derde, volgens hem vaak vergeten, reden waarom Dehaene nog lang zal worden herinnerd: 'Als Brussel vandaag de hoofdstad is van Europa, met de zetel van de Commissie en het Parlement, is dat voor een groot stuk aan hem te danken. Tijdens het Belgisch voorzitterschap van de EU, in 1993, is die locatie immers vastgelegd in de Europese verdagen.'Dehaene had een zeer directe werkwijze, schetst Claes. 'Hij was een staatsman die niet hield van protocol, maar van efficiëntie', besluit hij.Voor N-VA-voorzitter Bart De Wever was Jean-Luc Dehaene ‘een joviale en sociaalbewogen man, met een groot hart en een onvoorstelbaar politiek inzicht’. Hij wijst er ook op dat Dehaene een cruciale rol gespeeld heeft in de federalisering van het land. ‘Hij nam in crisistijden een aantal zeer moedige en gedurfde beslissingen. Zijn beleid was doorslaggevend om ons land in de jaren negentig economisch terug op orde te brengen en ons in de euro te loodsen.’

‘België plukt anno 2014 nog steeds de vruchten van het werk van Dehaene’, zegt SP.A-voorzitter Bruno Tobback. ‘Zijn overlijden is spijtig voor zijn familie en voor het land.’

Tobback denkt niet dat Dehaene nog een grote rol van betekenis had kunnen spelen in de nationale politiek. ‘Ik heb niet de indruk dat hij daar nog mee bezig was. Wel gaf hij deze en gene regelmatig nog zijn mening. Ik denk dat ze goed aan deden om daar ook rekening mee te houden.’

'Ons land verliest een buitengewoon staatsman, een ervaren gids en referentie voor veel politici', zo laat premier Elio Di Rupo weten. Hij denkt met emotie terug aan de jaren waarin hij aan de zijde van Jean-Luc Dehaene heeft gewerkt.

Elio Di Rupo: 'Jean-Luc Dehaene was een bijzondere compagnon de route met wie ik altijd in vertrouwen heb kunnen samenwerken en met wie ik ook nadien oprechte vriendschapsbanden heb behouden. Dehaene heeft België uitzonderlijke diensten bewezen, zowel op socio-economisch als op institutioneel vlak. Hij had daarnaast een duidelijke visie voor een sterker Europa dat dichter bij de burgers staat.'

Di Rupo betuigt zijn oprechte medeleven aan zijn echtgenote Célie, aan heel zijn families en aan zijn naasten.

'Ik zal Jean-Luc Dehaene herinneren als een man van oplossingen', zegt Groen-voorzitter Wouter Van Besien. 'Hij speelde een cruciale rol in de politieke geschiedenis van België. Hij wist onmogelijke situaties te ontmijnen door steeds zoek te gaan naar oplossingen.'

Van Besien leerde Dehaene persoonlijk kennen tijdens de onderhandelingen over de splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde. 'Een intelligente en goedlachse man, die zich 100 procent inzette voor het zoeken naar oplossingen voor de institutionele en economische crisis", herinnert hij zich.Van Besien looft de inspanningen die Dehaene als premier leverde om België naar de eurozone te leiden en diens rol in de Europese integratie. 'We betreuren het dat hij niet ten volle heeft kunnen genieten van zijn verdiende rust na de actieve politiek. Een man die nooit is gestopt met werken', besluit de Groen-voorzitter.

Als oppositieleider van Open VLD in de Kamer moest Patrick Dewael regelmatig de degens kruisen met Jean-Luc Dehaene. Toch houdt hij vooral goede en positieve herinneringen over aan de oud-premier.'Ik heb hem vrij goed gekend, ook al was hij qua generatie nog iets ouder dan ik', zegt Patrick Dewael, die het de regering van Jean-Luc Dehaene regelmatig moeilijk maakte als fractieleider van de oppositie. 'Het is zijn verdienste dat de staatshervorming verder is doorgevoerd en dat ons land is opgenomen in de Europese monetaire unie. Daar heb ik diep respect voor.'Dewael wist Dehaene ook als persoon wel te appreciëren. 'Hij vond ideologie minder belangrijk dan pragmatisme. Het moest vooruitgaan. Tegelijk was hij een geduldig onderhandelaar die er telkens in slaagde om een goed compromis binnen te halen. Op eerste zicht had hij misschien een harde schors, maar daar achter ging een innemende en gevoelige persoonlijkheid schuil. Mijn gedachten gaan in de eerste plaats naar Celie en de rest van zijn familie', aldus Dewael.

‘

Tijdens een bezoek aan de Verenigde Staten kruipt Jean-Luc Dehaene, verkleed als cowboy, op een pneumatische kermisstier. ‘Let the beast go’, roept hij uit.

De oud-premier wordt wellicht het vaakst omschreven met de quote ‘Een probleem moet je pas oplossen als het zich stelt’.

In 2009 staat Dehaene de pers te woord, maar op alle vragen antwoordt hij niet. ‘Ik antwoord niet op hypothetische vragen.’

Dehaene was ook een fervent supporter van voetbalclub Club Brugge. In die context liet hij zich geregeld ontvallen dat hij het verlies van zijn club erger vond dan sommige zaken in de politiek: ‘Een nederlaag van Club Brugge vind ik erger dan de val van de regering’

Maar zijn meest favoriete uitspraak? ‘Geen commentaar’