Europees Hof: vaccins kunnen oorzaak zijn van ziekte, ook zonder wetenschappelijk bewijs
Opmerkelijke uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie: voortaan kan de link tussen een vaccin en een ziekte voor de rechtbank aangetoond worden door een reeks ernstige aanwijzingen, zelfs als daarvoor geen wetenschappelijk bewijs is. Wetenschappers reageren bezorgd.
Het Europees Hof boog zich over een Franse zaak van een man met multiple sclerose (MS). De Fransman, die voordien geen medische problemen had, liep de ziekte op in 1999, een jaar nadat hij een vaccin van tegen hepatitis B van farmabedrijf Sanofi toegediend kreeg.
MS is een neurologische ziekte waarbij het eigen immuunsysteem de hersenen en het ruggenmerg aanvalt. De ziekte brengt schade toe aan het zenuwstelsel en leidt tot een uiteenlopende symptomen, van gezichtsproblemen tot verlamming. De Franse patiënt spande in 2006 een rechtszaak in tegen Sanofi. Hij stierf in 2011.
Wetenschappelijke consensus
De Franse rechtbank oordeelde eerder dat er geen wetenschappelijke consensus bestaat over een oorzakelijk verband tussen het vaccin en de ziekte, en verwierp de zaak. De familie van de man ging in beroep, waarop het Franse Hof van Cassatie om advies vroeg aan het Europees Hof.
Dat besliste gisteren dat de rechter ook zonder een dergelijke consensus kan overwegen om het verband tussen het vaccin en de ziekte te erkennen. "Deze reeks aanwijzingen laat ons toe om er met waarschijnlijkheid vanuit te gaan dat een dergelijke conclusie overeenkomt met de realiteit", luidt het.
Als een ziekte zich ontwikkelt kort na het toedienen van een vaccin, de patiënt voordien gezond was, de ziekte in zijn familie niet voorkomt, en een aanzienlijk aantal gevallen gemeld wordt, kan dat volgens het Europees Hof dienen als voldoende bewijs.
Deze beslissing is een richtlijn voor alle Europese rechtbanken die in de toekomst met een gelijkaardige zaak te maken krijgen
Deze beslissing is geen vonnis in de zaak van de Franse MS-patiënt, maar een richtlijn voor alle Europese rechtbanken die met een gelijkaardige zaak te maken krijgen.
Sanofi: "Veilig en effectief"
Sanofi wil in een mededeling niet ingaan op de beslissing van het Europees Hof, maar benadrukt "dat onze vaccins veilig en effectief zijn en beschermen tegen infectieziekten. Onze vaccins tegen hepatitis B zijn veilig en worden goed getolereerd. Ze zijn goedgekeurd door de gezondheidsautoriteiten en zijn al meer dan 30 jaar op de markt."
Gevolgen
Wetenschappelijke studies hebben geen verband aangetoond tussen het vaccin en MS. De beslissing van het Europees Hof betekent dat een vaccin toch beschouwd kan worden voor het ontwikkelen van MS - en andere ziekten - indien niet bewezen kan worden dat het niet zo is.
De uitspraak kan grote gevolgen hebben voor de ontwikkeling van nieuwe medicatie, zo waarschuwen experten. Peter Openshaw, voorzitter van de British Society for Immunology, spreekt op CNN van "een zorgwekkende beslissing". "Het wetenschappelijke bewijs ondersteunt de link tussen het hepatitis B-vaccin - of eender welk ander vaccin dat vandaag in omloop is - en MS niet", zegt hij. "Zeggen dat er een link is tussen een vaccin en MS en tegelijk toegeven dat daar geen wetenschappelijk bewijs voor is, is onlogisch en verwarrend voor het publiek."
De uitspraak kan grote gevolgen hebben voor de ontwikkeling van nieuwe medicatie
Volgens Tony Fox van King's College in Londen berust alles - het tijdsbestek, de gezondheid van de patiënt voor het vaccin, en het ontbreken van een familiale geschiedenis - mogelijk op toeval. "Het enige zogenoemde bewijs dat ernstig genomen kan worden is het aantal gemelde gevallen. Maar zonder een studie naar dergelijke gevallen, kan je je evengoed de vraag stellen waarom miljoenen mensen gevaccineerd zijn en géén MS kregen."