Αξιότιμοι Έλληνες, οι σκέψεις μας είναι μαζί σας

NRC-journalist René Moerland schreef een open brief aan het Griekse volk, dat zondag in een historisch referendum over de toekomst van haar land zal beslissen. De Engelse vertaling van de brief is hier te lezen. De Nederlandse brief verschijnt in de zaterdageditie van NRC Handelsblad.

Ο δημοσιογράφος της εφημερίδας NRC, René Moerland, γράφει μια ανοιχτή επιστολή στον ελληνικό λαό στη Σαββατιάτικη έκδοση της NRC Handelsblad.
Ακολουθεί η ελληνική μετάφραση του κειμένου.

Προς τους Έλληνες,

Πώς αναγνωρίζεις τους Ευρωπαίους; Κατά τη γνώμη μερικών, από το κούρεμα: όποιος έχει αυστηρά ολλανδικές μπούκλες αλά Γερούν Ντάιζελμπλουμ, είναι Ευρωπαίος. Καλά εντάξει, είδαμε τον δικό σας Βαρουφάκη σε photoshop με μαλλιά Ντάιζελμπλουμ που έκανε θραύση στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης - και γελάσαμε. Και στην Ολλανδία ο Ντάιζελμπλουμ είναι μια ειδική περίπτωση, με την υποθερμική, αυστηρή συμπεριφορά του. Κι έναν επαναστάτη με ακτινοβολία σταρ σαν τον Τσίπρα δεν έχουμε καθόλου, ούτε και κανέναν, ας πούμε, Ζαν Κλόντ Γιούνκερ, στον οποίον το βάρος από τριάντα χρόνια Ευρώπη διαφαίνεται σε κάθε φράση.

Όταν γράφεται η ιστορία, οι πρωταγωνιστές κλέβουν την παράσταση. Ή τα κάνουν όλα ρημαδιό ενώ τσακώνονται μεταξύ τους, με τις διαθέσεις τους και τα πάθη τους, και με τα ρητορικά τους κόλπα.

Αλλά αυτό ακριβώς είναι που μας ενώνει, Έλληνες, Ολλανδούς, Ισπανούς, Ιρλανδούς και τις άλλες 24 κατηγορίες της ηπείρου. Τους Ευρωπαίους τους αναγνωρίζεις από τον τρόπο που ασκούν πολιτική: πάντα καβγαδίζουν. Ή, από την αντίστροφη Μερκελιανή γλώσσα των λύσεων: Ευρώπη είναι να κάνουμε συμβιβασμούς, πάντα συμβιβασμούς. Ο πολύχρονος Γαλλο-Γερμανικός άξονας υπάρχει επίσης χάρη στην επίγνωση του ότι, πώς να το κάνουμε, δε μπορούν να κατανικήσουν ο ένας τον άλλον. Τόσο συχνά η ενότητα στην Ευρώπη δεν είναι πια τίποτε άλλο από συγκρατημένο καβγά. Περί αυτού πρόκειται τώρα ουσιαστικά: πόσο συγκρατημένα θέλετε να συνεχίσετε τον καβγά, αξιότιμοι Έλληνες;

Όλες οι διαφορές μας έχουν και πλεονεκτήματα. Καμία απολύτως χώρα στην Ευρώπη δεν μπορεί να μείνη ατιμώρητα ισχυρότερη. Αντίστροφα, είναι αδιανόητο μια χώρα να παραμένει
τιμωρημένη στη γωνία. Κάθε Ευρωπαίος αναγνωρίζει ενστικτωδώς την αξίωση για εθνική ιδιομορφία. Ο ρομαντισμός τoυ να είναι κανείς διαφορετικός – αυτό είναι ευρωπαϊκό DNA.

Και μόνο για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι κράτος, παρόλο που μερικοί το υποστηρίζουν αυτό. Δεν είναι αυτοκρατορία με το δικό της πνεύμα που μπορεί να επιβάλει τη θέλησή της στα κράτη μέλη. Μερικές φορές δίνει αυτή την αίσθηση – σαν μια εξωτερική δύναμη, και οι πολιτικοί μας προωθούν ευχαρίστως αυτή την εικόνα. Πώς πρέπει από τις Βρυξέλλες! Ας μην ξεχνάμε όμως πως τελικά η Ευρώπη είναι ακόμα κάτι ασαφές σαν ένα «πρότζεκτ », ένα πείραμα 28 χωρών που πάντα μπορεί να πάει στραβά.

Μπορεί επίσης να πει κανείς: η ΕΕ είναι η συνέχεια της αιώνιας φαγωμάρας μας με άλλα μέσα. Στους τρόπους μας υπάρχει πρόοδος, αλλά επίσης και κάποια στασιμότητα. Βάλε δύο Ευρωπαίους μαζί, και αρχίζουν να συνεδριάζουν. Στο σχεδιαστήριο αναπτύσσουν μεγάλα σχέδια (ένωση, ενοποίηση!), και πάνω σ’ αυτά συγκρούονται μετά τόσο σκληρά ώστε το επακόλουθο είναι χάος και διαφωνία. Οι νονοί του ευρώ ήθελαν πολύ να δουν το νόμισμα ως λοστό για να επιβάλουν μεγαλύτερη ενότητα στην Ευρώπη αλλά κατάφεραν μόνο να την ξελασκάρουν: οι οικονομικές διαφορές μεγενθύνθηκαν. Εσείς πληρώνετε τώρα το λογαριασμό – κι ο καθένας έκανε σίγουρα κάποιο λάθος.

Αν όμως κάτι αποδεικνύει ότι η Ελλάδα δε βρίσκεται στην άκρη, αλλά στην καρδιά της Ευρώπης, είναι ακριβώς αυτό. Τώρα που η Ελλάδα βρίσκεται σε μεγάλη ένταση, τσιτσιρίζει σ’ ολόκληρη την Ευρώπη. Η ελληνική κρίση είναι και δική μας κρίση – η κρίση του πρότζεκτ Ευρώπη. Η Ελληνική απογοήτευση σχετικά με το ότι πρέπει «να γίνουμε ένα μ’ αυτούς», όπως το ονόμασε αυτή τη βδομάδα ο πρωθυπουργός σας Αλέξης Τσίπρας, είναι γνωστή στους ψηφοφόρους ολόκληρης της Ευρώπης – παρόλο που πρέπει να παραδεχτούμε ότι οι συνθήκες δεν είναι πουθενά τόσο δραματικές.

Όλοι μας διαμορφωθήκαμε μέσα από εθνικά τραύματα – και η Ευρωπαϊκή ενοποίηση μάς πιέζει συνεχώς να παραβλέπουμε τις ιδιορρυθμίες, Στην Ολλανδία, για παράδειγμα, παρατηρείται χρόνια τώρα μια πάλη με την παλιά εικόνα του εαυτού μας ως προς τη δεινότητά μας: μια ηθική «χώρα οδηγός» που μπορούσε να είναι μεγάλη μέσα από καλές προθέσεις (ναι, έτσι σκεφτόταν εδώ σχετικά με την εθνική ιδιομορφία), Αυτή η πολυτέλεια χάθηκε: Οι Ολλανδοί ηγέτες γνωρίζουν πολύ καλά ότι αντιπροσωπεύουν έναν σχετικά μικρό γεωπολιτικά παίκτη που πρέπει να παλεύει για τα συμφέροντά του, και συχνά δεν έχει άλλη επιλογή από το να πάει με τους άλλους. Η πάλη αυτή προκαλεί βαθιά εσωτερική διχόνοια, και σε μερικούς ενισχύει την επιθυμία για μια νέα απομόνωση.

Η Γερμανία τα τελευταία χρόνια φαίνεται ακριβώς να έχει συμφιλιωθεί με το ρόλο ενός νέου ηγέτη της Ευρώπης, πέρα από το ιστορικό αίσθημα ντροπής. Η Γαλλία πρέπει να συμβιβαστεί με φθίνουσα δύναμη – και το ερώτημα είναι αν αυτό θα έχει καλό τέλος. Η Ισπανία παλεύει με την ενότητά της… κι έτσι μπορούμε να συνεχίσουμε, η σειρά είναι γνωστή.

Περιμένουμε με αγωνία πώς θα απαντήσετε εσείς αυτό το Σαββατοκύριακο στην ερώτηση για την τύχη της Ελλάδας: μαζί με τις συγκλίνουσες ευρωπαϊκές δυνάμεις, έστω κι αν αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπομείνετε πολιτικές ήττες κι έναν μακροχρόνιο οικονομικό κορσέ;
Ή να είστε διαφορετικοί – έστω και μέσα στο χάος και τη φτώχεια. Και οι δύο επιλογές απαιτούν θάρρος, πολύ θάρρος. Και μόνον εσείς μπορείτε να απαντήσετε.

Θα το θέλαμε πολύ, να ψηφίσουμε κι εμείς στο δημοψήφισμά σας. Αν για παράδειγμα δεις την ανάμειξη στις συζητήσεις στην Ολλανδία, τότε το αποτέλεσμα πρέπει σίγουρα να είναι: ναι, η Ελλάδα ανήκει στην Ευρώπη. Σας αρέσει ή όχι. Η Ευρώπη είναι η κοινή μας πάλη.

Φυσικά, το ότι η Ελλάδα πρέπει οπωσδήποτε να εκμοντερνιστεί, δεν το αμφισβητεί κανείς. Και υπάρχουν και άνθρωποι που προτιμούν να δουν την Ελλάδα να φεύγει από την Ευρωζώνη. Και η φωνή αυτή δεν είναι αμελητέα μικρή. «Ούτε σεντ πια στους Έλληνες» ήταν πριν τρία χρόνια η προεκλογική υπόσχεση με την οποία ο κεντροδεξιός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούττε απέκρουσε με επιτυχία τους εκλογικούς του ανταγωνιστές της δεξιάς. Βέβαια από τότε ο Ρούττε κυβερνάει μαζί με το κεντροαριστερό κόμμα το οποίο στην προεκλογική εκστρατεία επικαλείτο «την ανόθευτη ιστορία»: η Ελλάδα θα χρειαζόταν οπωσδήποτε περισσότερη βοήθεια και η Ευρώπη δεν θα άφηνε την Ελλάδα αβοήθητη. Αυτό ήταν το κόμμα του Ντάιζελμπλουμ.

Α ναι, υπάρχει και κάτι ακόμα που χαρακτηρίζει τους Ευρωπαίους: ότι σε αποφασιστικές στιγμές ψάχνουν διέξοδο στα μεγάλα λόγια. Δημοκρατία, προδοσία, ο Πλάτων που πρέπει να παίξει στη δεύτερη κατηγορία. Ναι, ναι. Ο Τσίπρας κι ο Βαρουφάκης είναι ανίκανοι ερασιτέχνες για τον έναν, ήρωες για τον άλλον. Ούτε κι αυτό είναι αποκλειστικά ελληνικό: παντού στην Ευρώπη υπάρχουν άνθρωποι που σκέπτονται έτσι. Δεν είναι η Ελλάδα ενάντια στους άλλους: είμαστε εμείς εναντίον μας.

Δε σας ζηλεύουμε, αξιότιμε Έλληνα ψηφοφόρε. Πόσο ακατόρθωτη απόφαση σας ζητούν να πάρετε αυτό το Σαββατοκύριακο. Να πείτε ναι ή όχι σ’ ένα πολύπλοκο σχέδιο για το οποίο οι ίδιοι οι αντιμαχόμενοι διαπραγματευτές στις Βρυξέλλες δεν μπορούν να δώσουν καν μια ομόφωνη περίληψη. Μπορεί να έχεις όποια γνώμη θέλεις για την ικανότητα των διαπραγματευτών: εμείς οι απλοί εκλογείς , όπως και νάναι, δεν είμαστε στην πλειονότητά μας οι ειδικοί που μπορούν να αντιληφθούν καθαρά τις συνέπειες ενός ναι ή ενός όχι.
Η ψήφος μας όμως μετράει πάντα, αυτό είναι δημοκρατία στην Ευρώπη. Tο πώς θα πάει η Ελλάδα μετά από αυτό το Σαββατοκύριακο, εσείς οι ίδιοι θα το έχετε υπογράψει.

Καλή δύναμη.