Για τους “Επτά επί Θήβας” του Αισχύλου: (8) Ερωτήσεις κατανόησης και εμβάθυνσης

Tags

ancient Greek theatre, Αρχαία Ελλάδα, Αισχύλος, Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Επτά επί Θήβας, Ετεοκλής, Θήβα, Ιοκάστη, Οιδίποδας, Πρόγραμμα "Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό", Πολυνείκης, αρχαία ελληνική τραγωδία, αρχαίο ελληνικό θέατρο, ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση, tragedy

Οι παρακάτω ερωτήσεις σκοπό έχουν να βοηθήσουν τους φοιτητές που μελετούν τους Επτά επί Θήβας του Αισχύλου να κατανοήσουν και να εμβαθύνουν στο έργο.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ:

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

1. Πότε διδάσκονται οι Επτά επί Θήβας; Πώς η γνώση του ιστορικού συγκειμένου συμβάλλει στην πλαισιωμένη κατανόηση του έργου, άρα βοηθά στην αποκατάσταση, στο μέτρο του δυνατού, της εμπειρίας του αρχαίου Αθηναίου θεατή;

2. Ποια είναι η θέση των Επτά επί Θήβας στην τριλογία στην οποία ανήκει; Ποιο είναι το περίγραμμα της πλοκής των άλλων έργων, στον βαθμό που το γνωρίζουμε;

3. Ποια είναι η εικόνα του θεατρικού χώρου των Επτά πριν ξεκινήσει η δράση; Ποιες παρουσίες κυριαρχούν στη σκηνή και συγκεκριμένα στον χώρο της ορχήστρας; Ποια είναι η συμβολική σημασία αυτών των παρουσιών;

4. Με ποια σκηνή ξεκινούν οι Επτά επί Θήβας; Πώς πρέπει να φανταστούμε τη σκηνοθεσία της σκηνής αυτής; Με ποια άλλη σκηνή λίγο αργότερα στο έργο έρχεται σε αντίθεση, κυρίως στο οπτικό επίπεδο;

5. Πώς εμφανίζεται ο Ετεοκλής στον Πρόλογο; Ποια ιδιότητά του τονίζει και αντιθέτως ποια επιχειρεί να υποβαθμίσει ή και να αποκρύψει εντελώς; Πώς εξηγείται αυτό;

6. Αναφερθείτε στην ταυτότητα του χορού των Επτά επί Θήβας: ποιοι λόγοι μπορεί να οδήγησαν τον Ευριπίδη στη συγκεκριμένη επιλογή;

7. Ξεκινώντας από την Πάροδο και φτάνοντας μέχρι την Έξοδο, παρατηρήστε το περιεχόμενο και τον τόνο των χορικών ωδών και αποφανθείτε σχετικά με τη λειτουργία τους στο έργο.

8. Σε ποιο βαθμό δικαιολογείται η άποψη του Ετεοκλή ότι ο χορός στην Πάροδο και στο πρώτο επεισόδιο συμπεριφέρεται υστερικά και αποτελεί ούτε λίγο ούτε πολύ εσωτερικό εχθρό για την πόλη;

9. Πώς εξηγείται το γεγονός ότι, ενώ στο τέλος του πρώτου επεισοδίου ο χορός υποσχέθηκε στον Ετεοκλή ότι θα μετρίαζε τις αντιδράσεις του, στο πρώτο στάσιμο επανέρχεται σε φρικτά οράματα εξανδραποδισμού και καταστροφής;

10. Ισχύει ότι ο Ετεοκλής στο πρώτο μέρος του έργου είναι ψύχραιμος και αποφασιστικός, ιδανικό πρότυπο ηγέτη; Ή μήπως ισχύει η αντίθετη άποψη, ότι ήδη από το σημείο αυτό βρίσκεται υπό την επήρεια της Αράς;

11. Πώς να ερμηνεύσουμε το γεγονός ότι οι μύδροι του Ετεοκλή στο πρώτο επεισόδιο δεν κατευθύνονται μόνο ενάντια στον χορό ως συνέπεια της κατακριτέας για τον βασιλιά συμπεριφοράς του, αλλά επεκτείνονται, ώστε να συμπεριλάβουν σύμπαν το γυναικείο γένος;

12. Για ποιο λόγο το δεύτερο επεισόδιο του έργου είναι γνωστό στη βιβλιογραφία ως «Σκηνή των Ασπίδων» (Schieldsszene); Είναι ακριβής αυτός ο χαρακτηρισμός; Γιατί ο Αισχύλος επικεντρώνεται τόσο εμφατικά στις ασπίδες των Αργείων εισβολέων;

13. Παρατηρήστε ένα προς ένα τα επτά ζεύγη λόγων γύρω από τα οποία δομείται η Σκηνή των Ασπίδων. Ξεχωρίζουν μήπως κάποια από αυτά; Αν ναι, πώς και γιατί;

14. Περιγράψτε με λεπτομέρειες τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται οι Αργείοι εισβολείς. Ποιο είναι το παράδοξο στην παρουσίαση αυτή; Πώς εξηγείται; Σχολιάστε ιδιαίτερα τη σκηνή του όρκου, τις εξωτερικές περιγραφές των Αργείων πολεμιστών, τις αναφορές στη συμπεριφορά τους και την απροσδόκητη αναφορά ότι πρόκειται για ἑτερόφωνον στρατόν.

15. Ποιο ρόλο διαδραματίζει στους Επτά επί Θήβας ο Αμφιάραος;

16. Για ποιο λόγο ο Αισχύλος δεν συμπεριλαμβάνει στον κατάλογο των Επτά τον Άδραστο, όπως π.χ. ο Ευριπίδης στις Φοίνισσες;

17. Σχολιάστε τη σκηνή της οπλενδυσίας του Ετεοκλή. Ποια λειτουργία επιτελεί στην πλοκή; Με ποιο τρόπο αξιοποιεί εδώ ο Αισχύλος το ομηρικό διακείμενο;

18. Στον λυρικό διάλογο μεταξύ Ετεοκλή και χορού, που λαμβάνει χώρα κατά τη σκηνή της οπλενδυσίας, ο χορός επιχειρεί να αποτρέψει τον Ετεοκλή από τη μοιραία απόφασή του. Αποδέχεστε την άποψη ότι ο χορός στο σημείο αυτό είναι ψύχραιμος και διορατικός; Πώς εξηγείται αυτή η στάση, όταν γνωρίζουμε ότι ο χαμός των Λαβδακιδών είναι η μόνη οδός σωτηρίας για την πόλη;

19. Μπορούμε να αποδεχθούμε την άποψη ότι η απόφαση του Ετεοκλή να μεταβεί στο πεδίο της μάχης και να αντιμετωπίσει ενώπιος ενωπίω τον αδελφό του αποτελεί πράξη αυταπάρνησης και αυτοθυσίας για την πόλη;

20. Ποια είναι τα πειστήρια που οδηγούν τους μελετητές σήμερα στην πεποίθηση ότι το τελευταίο τμήμα των Επτά, από τον στίχο 1084 και εξής, είναι νόθο, δηλαδή δεν προήλθε από το χέρι του Αισχύλου;

21. Γιατί ο Αισχύλος βάζει τον χορό να θρηνεί τους δύο νεκρούς πρίγκιπες και όχι, όπως ήταν το αρχαιοελληνικό έθιμο, γυναίκες συγγενείς των αποθανόντων;

22. Τι συμβολίζει το γεγονός ότι στην Έξοδο θρηνώντας ο χορός χωρίζεται σε δύο ημιχόρια;

23. Ποια είναι ακριβώς η φύση μεταφυσικών δυνάμεων όπως η Αρά, η Ερινύα και ο Δαίμων στους Επτά επί Θήβας; Σε τι διαφέρουν αυτές οι θεότητες από τους ολύμπιους θεούς;

24. Ισχύει η άποψη ότι στους Επτά επί Θήβας η ανθρώπινη και η μεταφυσική αιτιότητα είναι αξεδιάλυτα συνδεδεμένες; Σε ποια σημεία του έργου βλέπουμε να λειτουργεί η ελεύθερη βούληση του Ετεοκλή;

25. Ποια σημασία έχει στους Επτά επί Θήβας η έννοια του μιάσματος; Ποιο βασικό παράδοξο συνδέεται με την έννοια αυτή;

26. Πώς συμβάλλει στην κατανόηση του χαρακτήρα του Ετεοκλή η σύγκριση με τον ομηρικό Έκτορα;

27. Στις Φοίνισσες του Ευριπίδη δηλώνεται κατ’ επανάληψη ότι το δίκιο είναι με το μέρος του Πολυνείκη, έστω και αν αυτός το χάνει εισβάλλοντας στην πατρική του γη. Στους Επτά επί Θήβας τα πράγματα είναι ασαφή, καθώς πουθενά δεν ξεκαθαρίζεται πλήρως τίς ἤρξατο χειρῶν ἀδίκων. Τι επιδιώκεται με την ασάφεια αυτή κατά τη γνώμη σας;

28. Για ποιο λόγο νομίζετε ότι στα δραματικά πρόσωπα των Επτά επί Θήβας — αναφερόμαστε πάντα στο γνήσιο τμήμα του κειμένου — δεν συμπεριλαμβάνεται ούτε ένας γυναικείος χαρακτήρας με εξαίρεση φυσικά τον χορό;

29. Ποιες είναι οι βασικές λειτουργίες του χορού στους Επτά επί Θήβας σε σχέση (α) με την προώθηση της πλοκής, (β) τη θεατρική διατύπωση των μεγάλων θεμάτων του έργου, (γ) τη χαρακτηρολογία;

30. Ποια τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά του έργου στοιχειοθετούν την άποψη ότι οι Επτά απηχούν μια σχετικά πρώιμη φάση στην εξέλιξη του τραγικού είδους;

31. Ισχύει η άποψη ότι η κεντρική «Σκηνή των Ασπίδων» είναι θεατρικά στατική; Πώς αντιπαρέρχεται ο Αισχύλος αυτή τη στατικότητα;

32. Σε ποια σημεία των Επτά χρησιμοποιεί ο Αισχύλος τη θεατρική τεχνική του tableau vivant και με ποιο τρόπο;

33. Ποιο ρόλο παίζει στους Επτά η δύναμη της λεκτικής και δη της συναισθητικής εικόνας;

34. Πώς καταφέρνει ο Αισχύλος να παρουσιάσει επί σκηνής, όπως λέγεται στους αριστοφανικούς Βατράχους, δρᾶμα Ἄρεως μεστόν, τη στιγμή που οι θεατρικές συμβάσεις απαγόρευαν στους τραγικούς ποιητές να παριστάνουν σκηνές βίας;

35. Εντοπίστε τα σημεία του κειμένου στα οποία χρησιμοποιούνται θαλασσινές μεταφορές και εικόνες και εξηγήστε τη σημασία τους.