Του Ανδρέα Ανδριανόπουλου
Εχει πλέον καταντήσει βαρετό να κατηγορούνται για οτιδήποτε δυσάρεστο επισυμβαίνει στη χώρα οι σκοτεινές "νεοφιλελεύθερες" δυνάμεις. Καταντάει βαρετό διότι έχουν δημιουργηθεί αντανακλαστικά στο λαό –από την άκρα δεξιά μέχρι την άκρα αριστερά– που συνδέουν ό,τι δεν αρέσει με νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Υπεύθυνες γι’ αυτό είναι συνολικά οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας συνεπικουρούμενες από την άθλια παιδεία, την ημιμάθεια των φερεφώνων της ενημέρωσης και το πελατειακό σύστημα της Ελλάδας που διακρίνει καταλυτικές απειλές στις πολιτικές της ελεύθερης αγοράς.
Μια προσπάθεια διευκρίνισης της πολιτικής ουσίας και των εννοιών φοβάμαι πως δεν πρόκειται να προσθέσει πολλά πράγματα. Ελάχιστοι θα το διαβάσουν και, αφού εγκεφαλικά το επεξεργασθούν, θα το υιοθετήσουν. Οι περισσότεροι είναι ήδη απόλυτα πεισμένοι. Παρότι αγνοούν την ουσία, τις πολιτικές έννοιες και την διεθνή εμπειρία. Οσοι λοιπόν φέρνουν τα πράγματα στις ουσιαστικές τους διαστάσεις ματαιοπονούν. Δεν μπορούν όμως να εγκαταλείψουν τον στίβο της μάχης. Αν και οι ελπίδες πραγματικής διαφώτισης κι επικράτησης στην Ελλάδα είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Γι’ αυτό και οι προοπτικές σωτηρίας της χώρας κι επικράτησης της λογικής της δυναμικής οικονομικής ανάπτυξης είναι περίπου ανύπαρκτες.
Γιατί οι πολιτικές των δανειστών όπως και σχεδόν όλων των προηγούμενων ελληνικών κυβερνήσεων είναι νεοφιλελεύθερες; Υπήρξαν πρωτοβουλίες μείωσης των δημοσίων δαπανών μέσω περικοπών και κατάργησης φορέων του κυρίως κράτους; Ζήτησαν μήπως κάτι τέτοιο ποτέ και με επιμονή οι δανειστές; Υπήρξε ποτέ εκστρατεία μείωσης φόρων και σεβασμού του απαραβίαστου της ατομικής ιδιοκτησίας; Οικοδομήθηκαν θεσμοί αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας με στόχο την ισονομία -δίχως διακρίσεις σε αστούς, αγρότες, δημ. υπαλλήλους και ειδικές προστατευόμενες κατηγορίες- και την συνθλιβή της προσοδοθηρίας και των διαφόρων εκφάνσεων του λαϊκισμού; Τέλος, προωθήθηκαν ποτέ γενναίες ιδιωτικοποιήσεις, απορυθμίσεις αγορών με καταργήσεις νόμων κανονισμών και διαδικασιών ελέγχου; Υπήρξε, τέλος, ιδεολογικό πρόσημο που να ορίζει πως σε κάθε πρόβλημα η λύση αναζητείται στις αγορές και στα άτομα -όχι στο κράτος και τις δημόσιες διαδικασίες; Κι εφόσον σε όλα αυτά οι απαντήσεις είναι αρνητικές, πώς είναι δυνατόν να συζητάμε για κυρίαρχες νεοφιλελεύθερες πολιτικές και για νεοφιλελεύθερο κλίμα στις απόψεις των δανειστών;
Όλα αυτά βέβαια δεν πρόκειται να κάνουν κανενός το αυτί να ιδρώσει. Ιδίως εκείνων που ψάχνουν τον 21ο αιώνα στην πνευματική κληρονομιά του Λένιν (!) διεξόδους από τα σύγχρονα προβλήματα αλλά και στους άλλους που βλέπουν στο πρόσωπο του Γιάννη Στουρνάρα (του ουσιαστικού εκτελεστή της ατομικής ιδιοκτησίας στην Ελλάδα κι αυτού που διευκόλυνε την άνοδο της "πρώτης φοράς Αριστερά" στην εξουσία) τον θεματοφύλακα της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας. Αυτό που χαρακτήριζε την πολιτική του συνόλου των ελληνικών κυβερνήσεων στην Ελλάδα (βοηθούσης και της Αριστεράς που υπερθεμάτιζε πάντα σε κρατισμό και παροχές) ήταν ο κρατικοπαρεμβατικός λαϊκισμός και ο αυταρχικός συντηρητισμός σε σχέση με την λειτουργία του κράτους. Αυτά τα νεοφιλελεύθερα (!) βρίσκονται εγκλωβισμένα μοναχά σε ελληνικούς ατυχείς εγκεφάλους που ψάχνουν για δικαιολογίες για τις δικές τους αδιέξοδες πολιτικές.
Ποια είναι λοιπόν η "αντίσταση" του όποιου ελληνικού αντι-νεοφιλελεύθερου μετώπου; Οι προηγούμενες κυβερνήσεις κατέφευγαν στις δοκιμασμένες και προφανέστατα αδιέξοδες πολιτικές των δανειστών που μέσω βαριάς φορολογίας και γενικές, αλλά πάντα μη πραγματοποιήσιμες, υποσχέσεις για θεσμικές μεταρρυθμίσεις και διαρθρωτικές αλλαγές έβλεπαν την λύση, που όμως ποτέ δεν ερχόταν. Η σημερινή κυβέρνηση που αντιστέκεται στον νεοφιλελευθερισμό επέλεξε μια πορεία σκληρής διαπραγμάτευσης που οδήγησε σε ένα αποτέλεσμα αιχμαλωσίας στις απόψεις των δανειστών. Σκληροί φόροι και πάλι, περικοπές σε συντάξεις και πιθανότατα σε μισθούς και υποσχέσεις - εκτιμήσεις για μελλοντικές ιδιωτικοποιήσεις, απελευθερώσεις επαγγελμάτων και εφαρμογή κάποιων ρυθμίσεων του ΟΟΣΑ συνθέτου το νέο πακέτο που η κυβέρνηση νομοθέτησε κι ετοιμάζεται να εφαρμόσει αλλά δηλώνει πως απεχθάνεται. Γιατί λοιπόν δεν προτείνει και εφαρμόζει αυτά που πιστεύει; Γιατί προφανώς είναι ανύπαρκτα, ξεπερασμένα και ανεδαφικά. Η υποτιθέμενη αντίσταση στον νεοφιλελευθερισμό οδηγεί σε πολιτικές αιχμαλωσίας σε ένα πατερναλιστικό συντηρητικό αυταρχισμό.
Οι νεοφιλελεύθερες επιλογές αντίθετα είναι ολοζώντανες και ικανές να οδηγήσουν σε βιώσιμη διέξοδο. Δραστικές περικοπές φορέων του δημοσίου με αντίστοιχη μείωση προσωπικού. Οι επιλογές προστασίας του δημόσιου τομέα – που επιλέγονταν μέχρι τώρα και που βέβαια δεν είναι νεοφιλελεύθερες– προκάλεσαν πάνω από 1 εκατ. 300 χιλιάδες ανέργους στον ιδιωτικό τομέα. Καιρός είναι ο δημόσιος τομέας, που προκάλεσε την κρίση να σηκώσει ένα μέρος του βάρους των σημερινών αδιεξόδων. Αυτό θα έδινε την δυνατότητα να μειωθούν ουσιαστικά οι φόροι και να περιορισθεί η γραφειοκρατία καθώς και οι λογής κανονιστικές ρυθμίσεις στην οικονομία. Η μονιμότητα και σταθερότητα αυτών των ρυθμίσεων θα προκαλούσε εισροή επενδύσεων και ταχύτατη ανάκαμψη της οικονομίας.
Ο νεοφιλελευθερισμός προσφέρει ορατές και βιώσιμες λύσεις. Ποιες είναι οι εναλλακτικές προτάσεις των υποτιθέμενων "αντιστασιακών";
