اقلیت‌های دینی ایرانی سهمی در مجلس خبرگان رهبری ندارند

ثبت نام از داوطلبان نامزدی انتخابات مجلس خبرگان رهبری در حالی به پایان رسید که کسی از اقلیت‌های دینی به رسمیت شناخته شده در ایران برای نامزدی در انتخابات این مجلس ثبت نام نکرده است.

بر اساس اصل ۱۳ قانون اساسی "ایرانیان زرتشتی، کلیمی و مسیحی تنها اقلیت‌های دینی شناخته می‌شوند که در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آیین خود عمل می‌کنند".

کارن خانلری، نماینده ارامنه شمال ایران در مجلس شورای اسلامی می‌گوید که در ۴ دوره گذشته مجلس خبرگان رهبری، هیچ نماینده‌ای از اقلیت‌های دینی حضور نداشته است.

در مجلس خبرگان قانون اساسی که پس از انقلاب ایران برای تدوین قانون اساسی تشکیل شد، اقلیت‌های دینی ارامنی، کلیمی و زرتشتی ۴ نماینده داشتند.

عزیز دانش راد نماینده کلیمیان، رستم شهزادی نماینده زرتشتیان، هرایر خالاتیان و سرگن بین اوشانا کوگ تپه نمایندگان ارامنه در مجلس خبرگان قانون اساسی بودند. هیچ یک از این ۴ نفر در حال حاضر در قید حیات نیستند. اما تأثیر حضور آنها در تدوین قانون اساسی را می‌توان در اصل ۶۴ قانون اساسی مشاهده کرد. بر اساس این اصل اقلیت‌های دینی ۵ نماینده در مجلس شورای اسلامی دارند: "زرتشتیان و کلیمیان هر کدام یک نماینده و مسیحیان آشوری و کلدانی مجموعاً یک نماینده و مسیحیان ارمنی جنوب و شمال هر کدام یک نماینده انتخاب می‌کنند".

اما چرا در مجلس خبرگان رهبری که وظیفه تعیین و رهبر و نظارت بر عملکرد او را بر عهده دارد هیچ یک از اقلیت‌های دینی حضور ندارند؟

کارن خانلری، نماینده ارامنه شمال کشور در مجلس شورای اسلامی می‌گوید که حتی در مجلس بعد از انقلاب مشروطه هم اقلیت‌های دینی، نماینده داشته‌اند هرچند که "به صورت مستقیم نبوده و نمایندگی‌شان را به مجتهدین شیعه داده بودند. مثلاً نمایندگی کلیمیان با آیت‌الله بهبهانی و نمایندگی ارامنه با آیت‌الله طباطبایی بوده است".

آقای خانلری می‌گوید: "در مجلس خبرگانی که قانون اساسی می‌نوشت نماینده داشتیم ولی برای مجلس خبرگان، من فکر می‌کنم چون مسئله برمی‌گردد به تعیین رهبری، آن طور که در قانون آمده مجتهدین باید جمع شوند. رهبر علاوه بر رهبری انقلاب یک موضوع کاملاً مذهبی است و فکر می‌کنم برای تعیین یا تصمیم‌گیری درباره مسائل رهبری، مجتهدین مذهب شیعه باید جمع شوند".

بر اساس اصول ١٠٧ و ١٠٨ قانون اساسی ایران، "اشتهار به دیانت و وثوق و شایستگی اخلاقی، اجتهاد در حدی که قدرت استنباط بعضی مسائل فقهی را داشته باشد و بتواند ولی‌فقیه واجد شرایط رهبری را تشخیص دهد، بینش سیاسی و اجتماعی و آشنایی با مسائل روز، معتقد بودن به نظام جمهوری اسلامی ایران، نداشتن سوابق سوء سیاسی و اجتماعی" شرایطی است که نامزدهای مجلس خبرگان باید داشته باشند.

یوناتن بت کلیا، نماینده اقلیت دینی آشوری و کلدانی در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: "افرادی که برای مجلس خبرگان انتخاب می‌شوند، اکثراً افرادی آگاه به فقه اسلامی هستند و ما نداریم افرادی را که در فقه اسلامی بتوانند صحبت‌هایی داشته باشند".

او می‌گوید: "[بحث مجلس خبرگان] بحث رهبری است و بحثی [از حضور اقلیت‌های دینی] به آن صورت در قانون اساسی نبوده و چیزی هم پیش‌بینی نشده. حالا شاید در آینده صحبت‌هایی بشود و تغییری حاصل شود".

آمار دقیقی از جمعیت اقلیت‌های دینی در ایران وجود ندارد، اما این جمعیت هر میزان که باشد هیچ نقشی در تعیین رهبر جمهوری اسلامی که وظیفه اعضای مجلس خبرگان رهبری است ندارد.

هاشم هاشم زاده هریسی، نماینده مجلس خبرگان رهبری می‌گوید که اگر از اقلیت‌های دینی هم در خبرگان وجود داشته باشند، اشکالی ندارد، اما به شرطی که فقاهت را بشناسند و فقیه باشند: "مجلس خبرگان کارهای اجرایی و نظارتی خاصی ندارد. وظیفه مجلس خبرگان، شناختن رهبر و معرفی او است، همین اندازه. رهبری هم چون شرطش فقاهت است و تخصصی است باید کسانی باشند که فقه شناس باشند، یعنی موضوع خبرگان فقیه شناسی است و معرفی فقیه که غیر فقها نمی‌شناسند. از هر دینی هم باشد فقاهت را بشناسد و بتواند فقیه را بشناسد اشکالی ندارد تبعیض و تفاوتی نیست. یک زرتشتی یا یک اقلیت دینی دیگر اگر رفته تخصص فقه خوانده اشکالی ندارد، فقیه شده و می‌رود شورای نگهبان امتحان می‌دهد قبول شود اشکالی ندارد. اما اگر فقیه نباشد نمی‌شود".