Του Michael Schuman
Σε ένα πρόσφατο φόρουμ, ο υφυπουργός Οικονομικών της Κίνας Ζου Guangyao προειδοποίησε πως η λογική "μηδενικού αθροίσματος" στις οικονομικές σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας ζημιώνει και τις δύο χώρες. Δεν έχει άδικο: Η άνοδος του προστατευτισμού, του είδους που ευνοεί ο εκλεγμένος Πρόεδρος Donald Trump, είναι επικίνδυνη για την ασταθή, ακόμη, παγκόσμια οικονομία. Αυτό που δεν έχει ακόμη παραδεχθεί η Κίνα είναι ότι μεγάλο μέρος της οργής που εξαπλώνεται σε όλο τον κόσμο ενάντια στο ελεύθερο εμπόριο είναι αποτέλεσμα των δικών της πολιτικών. Αν θέλει να περιορίσει την άνοδο του προστατευτισμού, θα πρέπει να ξεκινήσει από τα εν οίκω.
Η Κίνα ήταν αναμφισβήτητα η χώρα που ωφελήθηκε περισσότερο από την παγκοσμιοποίηση. Χάρη στις ανοιχτές αγορές της Δύσης που καλωσόρισαν τις κινεζικές εξαγωγές και την άφθονη εισροή ξένων επενδύσεων, κατάφερε να εξαλείψει σε μεγάλο βαθμό τη φτώχεια, να εξελιχθεί σε πρωταγωνιστική μεταποιητική δύναμη και να δημιουργήσει μια νέα, τεράστια μεσαία τάξη.
Ωστόσο, ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο τόσο πολλοί άνθρωποι στις ΗΠΑ και αλλού έχουν φτάσει στο σημείο να θεωρούν επιζήμια την παγκοσμιοποίηση είναι επειδή αναγκάζει τους εργαζόμενους σε χώρες με υψηλό κόστος να ανταγωνίζονται ευθέως τους χαμηλά αμειβόμενους Κινέζους. Οι ανοικτές αγορές κατέληξαν να μοιάζουν "κατασκευασμένες" εις βάρος των σκληρά εργαζόμενων νοικοκυριών της Δύσης.
Έχει επιδοτούμενες μεγάλες βιομηχανίες,: όπως ο χάλυβας, και κρατά περίσσεια αναδεύει ικανότητας, τα οποία ξεφεύγει παγκόσμιες αγορές και πιέσεις των αντιπάλων. Συνεχίζει να εμποδίσουν ξένες επιχειρήσεις, Για μεγάλο διάστημα, η Κίνα ήλεγχε την αξία του γουάν για να προάγει τις εξαγωγές της εις βάρος των άλλων. Επιδοτεί τις μεγάλες βιομηχανίες, όπως τις χαλυβουργίες, και διατηρεί την πλεονάζουσα παραγωγική δυναμικότητα γεγονός που διαστρεβλώνει τις παγκόσμιες αγορές και δημιουργεί πιέσεις για τους ανταγωνιστές. Εξακολουθεί να ορθώνει εμπόδια στις ξένες επιχειρήσεις, περιορίζοντας τις επενδύσεις τους σε τομείς από την ασφάλιση έως την ψυχαγωγία, και εγκλωβίζοντάς τες στη γραφειοκρατία.
Αυτού του είδους οι τακτικές έχουν πείσει πολλούς πολιτικούς ότι είναι αναγκαίο να πολεμήσουν τη φωτιά με φωτιά. Ο Trump παρουσιάζει την Κίνα ως τη χώρα που εξαπατά εις βάρος των αμερικανικών θέσεων εργασίας και της βιομηχανίας. Ως απάντηση απείλησε να αυξήσει τους δασμούς και έβαλε στην Κίνα την ταμπέλα της "χειραγώγησης ισοτιμιών". Μερικές από τις κατηγορίες του Trump είναι βάσιμες -η Κίνα πράγματι κάνει διακρίσεις κατά των ξένων εταιρειών. Άλλες, όμως, όπως το ότι η Κίνα εξακολουθεί να υποτιμά το νόμισμά της, είναι άστοχες. Το θέμα είναι ότι ο Trump θεωρεί ότι η επιθετική στάση του είναι η απάντηση στις επιχειρηματικές πρακτικές της Κίνας.
Και δεν είναι o μόνος. Στην ετήσια έκθεσή της για το 2016, η Επιτροπή Αναθεώρησης Οικονομικών Σχέσεων και Ασφάλειας ΗΠΑ-Κίνας, η οποία συμβουλεύει το Κογκρέσο, κατηγόρησε την Κίνα για λιτανεία αθέμιτων πρακτικών, από κυβερνο-κλοπές έως αναγκαστική μεταφορά τεχνολογίας από ξένες εταιρείες, και συνέστησε σκληρά αντί-μετρα. Ο γερουσιαστής Charles Schumer ζήτησε να γίνονται επιπλέον έλεγχοι στις εξαγορές κινεζικών επιχειρήσεων επικαλούμενος τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι αμερικανικές εταιρείες όταν προσπαθούν να πραγματοποιήσουν παρόμοιες αγορές στην Κίνα. Η Γερμανίδα Καγκελάριος Angela Merkel, κατά τη διάρκεια επίσκεψης τον Ιούνιο στο Πεκίνο, τάχθηκε υπέρ ενός νομικού πλαισίου που θα επιτρέπει σε ξένες εταιρείες στην Κίνα να "απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα και προνόμια με εγχώριες εταιρείες".
Η Κίνα δεν έχει κάνει πολλά για να κατευνάσει αυτές τις επικρίσεις. Παρά τις υποσχέσεις για συνέχιση της διαδικασίας "ανοίγματος", η πρόοδος υπήρξε εξαιρετικά αργή. Οι αμερικανικές επιχειρήσεις λένε ότι αισθάνονται όλο και πιο ανεπιθύμητες στην Κίνα. Ωστόσο, σε απάντηση των σκληρών δηλώσεων του Trump, η Κίνα απλά απείλησε να αντεπιτεθεί. Η "Global Times", εφημερίδα του Κομμουνιστικού Κόμματος, προειδοποίησε πρόσφατα πως αν ο Trump υιοθετήσει πιο σκληρή γραμμή απέναντι στην Κίνα, τα Starbucks θα μπορούσαν να χάσουν μερίδιο αγοράς στην ενδοχώρα.
Οι ηγέτες της Κίνας θα αποκομίσουν μεγαλύτερο όφελος εάν τιμήσουν τη δέσμευσή τους για μεγαλύτερο άνοιγμα των αγορών τους και άρουν τους περιορισμούς στους ξένους επενδυτές. Όπως ανέφερε ο Frederic Neumann σε πρόσφατο σχολιασμό, εάν η κυβέρνηση θέλει να προωθήσει το ελεύθερο εμπόριο, θα πρέπει να πείσει τους εταίρους της ότι και εκείνοι μπορούν να επωφεληθούν από τη μείωση των εμποδίων. Η Κίνα, έγραφε, "θα πρέπει να ανοίξει τις αγορές της στους εμπορικούς της εταίρους, προσφέροντας όπου απαιτείται ευρύτερη πρόσβαση από αυτή που λαμβάνει".
Με τη μείωση των εμποδίων στο εμπόριο και τις επενδύσεις, η Κίνα, όχι μόνο θα αφαιρέσει τους λόγους που έχουν οι άλλοι να υιοθετήσουν πολιτικές προστατευτισμού, αλλά επίσης θα βοηθήσει στην επίλυση των προβλημάτων που κρύβονται πίσω από το αυξανόμενο αίσθημα κατά του εμπορίου. Για αρχή, θα συνέβαλε να περιοριστεί το επίμαχο πλεόνασμα στις εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ. Με την αύξηση του ανταγωνισμού στο εσωτερικό, θα ανάγκαζε τις βραδυκίνητες εταιρείες της να γίνουν πιο καινοτόμες, ανταγωνιστικές και κερδοφόρες, ενισχύοντας έτσι τις μακροπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές της.
Με άλλα λόγια, εάν η Κίνα ανησυχεί για μια αντίστροφη της παγκοσμιοποίησης, οι ηγέτες της θα πρέπει να προσφέρουν την ελεύθερη ανταλλαγή που κηρύττουν.
