Του Βλάση Αγτζίδη.

Ο θάνατος του Γεράσιμου Αρσένη επανέφερε στη μνήμη μια παλιά ιστορία που μου είχε αφηγηθεί ο Νεοκλής Σαρρής….

Κατ’ αρχάς να σημειώσουμε ότι ο Αρσένης είχε δείξει ευαισθησία στο ζήτημα του ελληνισμού της Ανατολής και ειδικά αυτό του Πόντου.

Ήταν η εποχή που το μεγάλο προσφυγικό κύμα των ομογενών από την καταρρεύσασα ΕΣΣΔ κατάκλυζε την Ελλάδα και αυτό αναπόφευκτα δημιουργούσε ερωτήματα και αναζητήσεις που αναβάθμιζαν το ποντιακό ζήτημα. Παράλληλα, τον Φεβρουάριο του 1994  είχε συμβεί και η αναγνώριση της Γενοκτονίας του Πόντου. Στο πλαίσιο αυτό είχα κληθεί περί το 1995 και είχα παρουσιάσει το Ζήτημα αυτό- επικεντρώνοντας στα του νέου προσφυγικού φαινομένου και της ταυτότητας των Ελλήνων ομογενών- στα συνέδρια που διοργάνωνε στη Χαλκιδική ένα Think-Thank (Ινστιτούτου Ερευνών και Πολιτικής Στρατηγικής για την Ανάπτυξη και τη Διακυβέρνηση -ΙΝΕΡΠΟΣΤ) που είχε δημιουργήσει με τη Λούκα Κατσέλη (τα πρακτικά εκείνου του συνεδρίου εκδόθηκαν το 1996 από τις εκδ. «Γνώση»).

Παράλληλα, την ίδια περίοδο, με πρόταση του Νεοκλή Σαρρή δίδασκα το μάθημα της Παρευξεινίου Διασποράς στο Τμήμα Κοινωνιολογίας της Παντείου. Οι συζητήσεις με τον Νεοκλή ήταν πάντα απολαυστικές και αποκαλυπτικές εφόσον ήταν ένας από τους καλύτερους γνώστες του τρόπου συγκρότησης της εθνικιστικής Τουρκίας, της βιβλιογραφίας που υπήρχε για τα θέματα αυτά αλλά και της νοοτροπίας της ιθύνουσας ελίτ της γειτονικής μας χώρας.

 Στο Σαρρή οφείλεται η ιδέα για την καθιέρωση της 19ης Μαϊου ως Ημέρας Μνήμης για τη γενοκτονία του ποντιακού ελληνισμού. Μια ιδέα που την υιοθέτησαν κορυφαία στελέχη του ποντιακού κινήματος και την προώθησαν με επιτυχία. Επίσης, ο Σαρρής ήταν ο πρώτος που ανέδειξε  to 1994 το έργο του FalihRifkiAtai με τίτλο «Cankaya», όπου ο κορυφαίος αυτός κεμαλικός δημοσιογράφος παραδεχόταν ότι η πυρπόληση της Σμύρνης έγινε στο πλαίσιο του σχεδίου εθνικής εκκαθάρισης. Η ανάδειξη του συγκλονιστικού αυτού στοιχείου είχε γίνει στο πλαίσιο του μεγάλου 80σέλιδου αφιερώματος για τον ποντιακό ελληνισμό που είχα επιμεληθεί στο περ. «Οικονομικός Ταχυδρόμος».

Ακυρώνοντας ένα μεγάλο σχέδιο

Σε μια από τις πολλές μας συζητήσεις αργότερα, κατά τα τέλη της δεκαετίας του ‘90, στο σπίτι του στην Πλάκα μαζί με την Φλώρα, την εξαιρετική σύζυγό του, αφηγήθηκε την εξής ιστορία για την ιδέα δημιουργίας ενός Πανεπιστημίου του Πόντου και πώς τελικά η ιδέα αυτή δεν καρποφόρησε.

 Το 1996 ο Γεράσιμος Αρσένης ανέλαβε το υπουργείο Παιδείας. Ήταν η εποχή που στο πλαίσιο του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης για την Ελλάδα είχαν εισρεύσει τεράστια ποσά για να επενδυθούν στην εκπαίδευση. Τα όποια προγράμματα επέλεγε η ελληνική κυβέρνηση θα συγχρηματοδοτούνταν από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο – ΕΚΤ, Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης – ΕΤΠΑ) κατά 75% και από το Ελληνικό Δημόσιο κατά 25%.

Μια από τις πρώτες ιδέες του Αρσένη ήταν να ιδρύσει ένα Πανεπιστήμιου Πόντου,  με έδρα την Κομοτηνή και παράρτημα στην Αθήνα κατά το πρότυπο του Πανεπιστημίου του Αιγαίου.Στόχοι του νέου πανεπιστήμιου θα ήταν να αναπτυχθούν τόσο οι ανθρωπιστικές επιστήμες που σχετίζονταν με την μελέτη της περιοχής, όσο και οι οικονομικές, οι οποίες θα έθεταν τη βάση για μια μεγάλης κλίμακας οικονομική συνεργασία της Ελλάδας με τις νέες χώρες που δημιουργήθηκαν από τη σοβιετική κατάρρευση. Στην κατεύθυνση αυτή -αφηγείται ο Σαρρής- ο Αρσένης κάλεσε ένα υψηλόβαθμο στέλεχος του τότε κυβερνώντος κόμματος και του ανάθεσε την υποχρέωση να συντάξει μέσα σε συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα ένα πρώτο Πρόγραμμα Σπουδών και να προτείνει την Διοικούσα Επιτροπή. Ενώ η ευθύνη ανελήφθη, εν τούτοις η ανταπόκριση υπήρξε αρνητική. Καμιά ενέργεια δεν έγινε και καμιά απάντηση δεν δόθηκε στον Αρσένη.

Ο Σαρρής εκτιμούσε ότι ο βασικός λόγος της ΜΗ ανταπόκρισης στη ληφθείσα υποχρέωση και εν τέλει της υπονόμευσης αυτής της ιδέας, ήταν η συνειδητοποίηση από το εν λόγω στέλεχος, ότι λόγω έλλειψης τυπικών προσόντων δεν θα μπορούσε να είναι μέλος της προσωρινής Διοικούσας και ούτε θα μπορούσε να ελέγξει το νέο αυτό θεσμό….

Στη συνέχεια τα ποσά αυτά δόθηκαν στα αμαρτωλά ΕΠΕΑΕΚ, όπου έγινε το μεγάλο φαγοπότι, καθώς και στη δημιουργία πολλών νέων περιφερειακών πανεπιστημιακών τμημάτων, ανάλογα με την πολιτική πίεση που ασκούσαν οι τοπικές κοινωνίες και οι βουλευτές τους. Πολύ αργότερα και ως κακέκτυπο και φάντασμα της αρχικής ιδέας για Πανεπιστήμιο Πόντου ιδρύθηκε  το «Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξείνιων Χωρών» στο Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (Π.Δ. 90/2000)

Είμαστε τυχεροί που ο Σαρρής είχε λάβει γνώση της όλης προσπάθειας και τελικά την μοιράστηκε μαζί μας, ώστε ο ιστορικός του μέλλοντος να μπορέσει να έχει άλλο ένα στοιχείο, καθώς θα περιγράφει τον ανορθολογισμό ενός σημαντικού και ηρωϊκού τμήματος του ελληνισμού, που εκτός των άλλων δεν ευτύχησε να έχει και μια εμπνευσμένη και λογική ηγεσία….